Mozart concert
Het eerder op 17 april 2020 door de corona uitgestelde Mozart concert vond plaats op 5 november 2021. Het Requiem in dit concert werd opgedragen aan de door de pandemie overledenen in de stad IJsselstein.
Het Requiem
Het Requiem is een van de bekendste werken van Mozart. De scène uit de film Amadeus van Milos Forman is bekend: een geheel in het zwart geklede en gemaskerde man komt als het ware als De Dood Zelve bij de doodzieke Mozart een requiem bestellen. Mozart schrijft dus de muziek voor zijn eigen begrafenis!
Het verhaal in de film is losjes op de werkelijkheid gebaseerd.
We schrijven het jaar 1791, het jaar waarin Mozart op 5 december op 36-jarige leeftijd zal overlijden. De opdracht voor het Requiem komt inderdaad van een anonieme boodschapper, die optreedt namens een merkwaardige en vooral ook zeer rijke edelman: Graaf Franz von Walsegg. Diens vrouw was enige tijd tevoren overleden en de graaf wilde haar sterfdag gedenken met een requiemmis.
Hij bestelde die anoniem bij Mozart, met de bedoeling dat hij hem
onder zijn eigen naam zou kunnen uitvoeren. Dat deed hij wel meer: bij een
beroemde componist een werk bestellen en dat als zijn eigen compositie door zijn hofmusici laten uitvoeren. Dat leverde de componist in kwestie natuurlijk een riant honorarium op en Walsegg waarschijnlijk besmuikt gelach achter zijn rug. Walsegg is naar verluidt overigens oprecht zeer bedroefd geweest om het overlijden van zijn echtgenote, die pas 20 jaar oud was toen ze in het kraambed stierf.
Mozart heeft voor zijn overlijden zelf alleen het Introïtus en het Kyrie kunnen
voltooien. Voor de andere delen had hij al wel schetsen gemaakt. Mozarts
weduwe Constance heeft die na zijn dood overgedragen aan Franz Xaver
Süssmayr, een leerling van Mozart. Süssmayr heeft het Requiem voltooid. Dat hij daarvoor de schetsen van Mozart bij de hand had, laat zich afleiden uit het feit dat hij in zijn eigen composities nooit het niveau van het Requiem heeft weten te bereiken.
Het gebruik om voor een overledene een speciale Dodenmis te zingen, dateert uit omstreeks de Zevende Eeuw. De Latijnse teksten vormen een combinatie van vaste misgebeden, zoals bijvoorbeeld het Kyrie en teksten die stammen uit een volkse devotie. De zes delen van de Sequens zijn daar voorbeelden van. De vertalingen van Jeroen Teelen die in het programmaboekje zijn afgedrukt, doen goed recht aan deze oorsprong.
Vesperea Solemnis de Confessore
De Vesperae Solennes de Confessore dateert van elf jaar eerder. In 1780 is
Mozart nog in loondienst bij de aartsbisschop van Salzburg, Hieronymus Colloredo. Dat zal niet lang meer duren, want hij heeft een hooglopend conlict met zijn broodheer. Kort gezegd botsen hier twee werelden: de oude van de aartsbisschop die Mozart beschouwt als een bediende als elke andere, die zich maar te schikken heeft naar zijn wensen. En de nieuwe, ontluikende wereld van de vrije kunstenaar, die alleen voor zijn werk leeft.
Mozart was met toestemming van Colloredo op reis gegaan naar Parijs en
Mannheim, maar bleef veel langer weg dan afgesproken. Hij probeerde in
die steden vaste voet aan de grond te krijgen, maar dat lukte hem niet. Op
uitdrukkelijke wens, zo niet een bevel, van zijn vader Leopold - ook in dienst
Het Requiem bij de aartsbisschop -keerde hij naar Salzburg terug, enigszins met hangende pootjes. Lang zou hij er niet meer blijven. Hij vertrok naar Wenen en was vanaf dat moment eigen baas.
Vesperae Solennes de Confessore betekent Plechtige Vespers voor de Belijder. Een Belijder is iemand die door de kerk heilig is verklaard, omdat hij of zij zich onder moeilijke omstandigheden, zoals verbanning of gevangenschap, heeft beijverd voor het geloof, maar geen martelaar is geworden. Vooral uit de vroege kerk zijn er vele bekend. De vespers was bedoeld voor de avonddienst aan de vooravond van de naamdag van de heilige. Aan welke heilige Mozarts Vesperae is opgedragen weten we niet.
De Vesperae markeert in het leven van Mozart het einde van zijn werkzaamheden in Salzburg en het begin van een nieuw leven in Wenen. Het Requiem is
de laatste compositie waaraan hij heeft gewerkt.
Muzikale Notenmix gewijd aan Requiem van Mozart
In de reeks ‘Muzikale Notenmix’, die met enige regelmaat wordt verzorgd door de KBO afdeling IJsselstein, Lopik e.o. in Dienstencentrum De Oase, aan de Benschopperweg 342 te IJsselstein, werd op maandag 11 oktober aandacht besteed aan het Requiem van Mozart. De docente liet stukken horen en en vertelde achtergrondverhalen. Een aantal koorleden van de COV was ook aanwezig.